Nasze porady

Nadwaga i otyłość - epidemia XXI wieku

Nadwaga i otyłość jest obecnie jednym z głównych problemów zdrowia publicznego na świecie. Udokumentowano, że otyłość przyczynia się do zwiększonej chorobowości i śmiertelności, jest czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu 2, dyslipidemii, niewydolności nerek, choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych, biodrowych i stawów kręgosłupa, związanej z przeciążeniem układu ruchu, zaburzeń miesiączkowania u kobiet, kamicy pęcherzyka żółciowego, dny moczanowej, obturacyjnego bezdechu sennego a także nowotworów złośliwych (rak piersi i rak endometrium u kobiet, rak gruczołu krokowego u mężczyzn). U otyłych częściej obserwuje się również obniżony nastrój, wysoki poziom n lęku i agresji oraz izolację społeczną co może prowadzić do nieprawidłowego poczucia łaknienia, zwiększonego ryzyka nadużywania alkoholu czy substancji psychoaktywnych, palenia papierosów, samobójstw. Dla każdego wzrostu masy ciała o 10 kg ciśnienie tętnicze krwi podnosi się o około 2-3 mmHg. Natomiast utrata wagi powoduje spadek ciśnienia krwi, dla każdej 1% redukcji masy ciała ciśnienie krwi obniża się o 1-2 mmHg. 10 kilogramowa utrata masy ciała może ponadto doprowadzić do 15% obniżenia poziomu cholesterolu LDL i 8% wzrostu cholesterolu HDL.

Otyłość jest stanem, w którym ilość energii dostarczonej istotnie przewyższa jej zużycie przez organizm i charakteryzuje się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej >20% masy ciała u mężczyzn i >30% masy ciała u kobiet. Wzrastająca częstość występowania otyłości jest spowodowana czynnikami genetycznymi, środowiskowymi oraz współczesnym stylem życia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) na świecie żyje około 1,6 miliarda ludzi z nadwagą i ponad 522 mln otyłych. W Polsce według danych zgromadzonych przez Główny Urząd Statystyczny (GUS), zbyt dużą masę ciała ma już 52% dorosłych Polaków.

Leczenie nadwagi i otyłości powinno być kompleksowe, prowadzone przez zespół specjalistów (dietetyk/edukator żywieniowy, rehabilitant, psycholog, lekarz) i obejmować dietoterapię w połączeniu z wysiłkiem fizycznym i wsparciem psychologicznym. Dieta powinna zapewniać prawidłową liczbę kalorii i optymalną zawartość składników odżywczych, niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu; w przybliżeniu wynosi ono 25 kcal/kg/d. Dowóz energii powinien być mniejszy od zapotrzebowania o 500–600 kcal/d. Szacuje się, że deficyt dzienny 600 kcal powoduje ubytek masy ciała ok. 0,5 kg tygodniowo. Dąży się do zmniejszenia masy ciała o 0,5–1 kg/tydz. i o 7-10% wartości.

Ogromne znaczenie ma również zmniejszenie porcji pokarmu oraz unikanie podjadania między posiłkami, regularne spożywanie posiłków, spożywanie śniadania i unikanie jedzenia w nocy. Należy ograniczyć ilość spożywanych tłuszczów, wybierając produkty ubogotłuszczowe, uzupełnić dietę warzywami, owocami i pokarmami resztkowymi. Z diety powinny zniknąć: wysokokaloryczne, słodkie i słone przekąski, gazowane napoje słodzone, napoje i soki owocowe, jedzenie podawane w restauracjach szybkiej obsługi i kupowane w automatach, tłuste mięsa, sosy oparte na tłuszczach a zwiększyć spożycie mięs drobiowych (bez skóry), ryb, orzechów, niskotłuszczowych produktów mlecznych, margaryn, oliwy i olejów roślinnych. Słodzone napoje i soki owocowe powinny być zastąpione wodą.  W ciągu dnia spożywane powinny być trzy większe posiłki i dwa mniejsze. Śniadanie powinno być zjedzone maksymalnie w ciągu godziny od przebudzenia się. Kolacja natomiast nie powinna być zbyt obfita i spożywana bezpośrednio przed snem.

Zaleca się, aby aktywność fizyczna trwała 30- 60 minut przez większość dni tygodnia oraz skrócenie czasu spędzanego przed monitorem komputera i telewizorem do mniej niż 2 godzin dziennie.

Leczenie farmakologiczne stosuje się wyłącznie jako element wspomagający odchudzanie. W Polsce do leczenia otyłości zarejestrowany jest tylko orlistat, który hamuje trawienie i wchłanianie tłuszczów. Aktualnie nie ma wystarczających danych uzasadniających stosowanie leków ziołowych, suplementów diety lub homeopatii.

Do operacyjnego leczenia otyłości kwalifikuje się osoby, u których leczenie zachowawcze nie przyniosło efektu ,w wieku 18–60 lat z otyłością III stopnia (BMI ≥40 kg⁄m2) lub z otyłością II stopnia (BMI 35–39,9 kg⁄m2) i z ≥1 chorobą związaną z otyłością. Operacja bariatryczna jest obecnie najskuteczniejszym sposobem leczenia otyłości olbrzymiej, poprawia jakość życia oraz zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań otyłości i śmiertelność.

Lek. med. Milena Kuklewska-Polakowska, 2016
Lekarz rodzinny
Dietetyk

Najważniejsza jest decyzja!

Większość osób, które rzuciły palenie mówi, że „najważniejsze to chcieć”. Nadszedł dzień, ostateczna decyzja- nie palę, dojrzałem do takiej decyzji. Część z nich rzucała palenie wcześniej. Mówią, że wtedy nie byli tak do końca przekonani, zdecydowani. Faktycznie motywacja jest najważniejszym czynnikiem warunkującym sukces w rzuceniu palenia. Z badań nad zmianą w ludzkim działaniu jasno wynika, że to co ludzie mówią o zmianie jest ważne. Zmotywowani osiągają sukces, ci negatywnie nastawieni- nie. Tym samym - ci, którzy wierzą, że się zmienią – zmieniają się faktycznie. Motywacja jest fundamentalnym składnikiem zmiany, a co za tym idzie poziom motywacji jest dobrym prognostykiem sukcesu, również w zaprzestaniu palenia. Metody wspomagające są kolejnym krokiem. Wśród nich potwierdzono wpływ leczenia farmakologicznego w połączeniu z bezpośrednią poradą lekarza i wsparciem psychologicznym. W związku z powyższym pierwszym krokiem będzie podjęcie decyzji.

Na motywację składają się trzy czynniki: ważność, wiara oraz gotowość.

  1. Jak mocno chcesz rzucić palenie- na ile negatywne skutki nakłaniają palacza do rzucenia papierosów.
  2. Jak mocno wierzysz w swoje siły? Ważne jest znalezienie sposobu rzucenia palenia, który ma szansę powodzenia we własnym przypadku. Wiara, że potrafi się go zastosować i wprowadzić w życie.
  3. Czy jesteś gotowy?

Panuje przekonanie, że zmiana u człowieka wynika z poczucia krzywdy, cierpienia czy dyskomfortu. Że im bardziej człowiekowi dokuczymy, czy go przerazimy, tym większa będzie szansa na zmianę negatywnego zachowania. Często strach prowadzi do paraliżu, niechęci i braku wiary we własne możliwości. Nie prowadzą do zmiany.  Wiele badań nad motywacją i skutecznością zmiany sugeruje, że silna motywacja rodzi się w atmosferze akceptacji, która daje siłę do pokonania trudności. Konstruktywna zmiana pojawia się, gdy dana osoba wiąże ją z czymś ważnym dla siebie, z czymś co ma dla niej wysoką wartość. Ludzie rzucają palenie, nie dlatego, że wiedzą o jego szkodliwości. Wyjściem z takiej sytuacji jest przeanalizowanie tego co dana osoba odczuwa, przeżywa i co dla niej się naprawdę liczy najbardziej.

Jeżeli pomimo czynników zewnętrznych (np. choroba), ktoś nie jest przekonany do rzucania palenia, należałoby zacząć od wzbudzenia w nim motywacji. Proces ten nie musi, ale może być długotrwały. Sprzyjać będzie mu wszystko, co konfrontuje z negatywnymi skutkami palenia, każde zderzenie ze skutkami tego nałogu. Kluczowe jest pozostawienie decyzji palaczowi, podkreślenie własnego wyboru pomiędzy szkodami zdrowotnymi, ekonomicznymi i społecznymi a szansą na życie w lepszym zdrowiu!

Mgr Marta Polak, 2015
Psycholog

Czym sie różni lek od suplementu diety?

Z definicji suplementu diety wiemy, że jest to  środek spożywczy, złożony z substancji odżywczych I traktowany jako uzupełnienie normalnej żywności. Skoncentrowane źródło witamin, minerałów lub innych substancji wytworzony i wprowadzony do obrotu w formie umożliwiającej  precyzyjne dawkowanie: tabletki, kapsułki, proszki, płyny. Ze względu na taką  formę i dystrybucję w aptece jest często mylony z lekiem.

Tymczasem jest  miedzy nimi ogromna różnica. Suplement diety jest dla ludzi zdrowych. Jego działanie to efekt odżywczy i fizjologiczny, a leki natomiast- metaboliczny i leczniczy. Za dopuszczenie ich do obrotu odpowiada Główny Inspektor Sanitarny i zajmuje to mniej niż 6 miesięcy. Natomiast leki podlegają kontroli składu pod względem ilości i jakości oraz kosztownym badaniom klinicznym, a także procesom rejestracji. Dzięki temu wiemy dokładnie jaki efekt wywierają na ludzki organizm, a nie domniemywać jak w przypadku suplementów na podstawie składu podanego przez producenta.

Formą pośrednią między tymi dwoma produktami są nutraceutyki.

Są to substancje uznawane za żywność lub jej część pochodzenia głównie roślinnego, zwierzęcego lub mikrobiologicznego. Należą tu izoprenoidy, związki polifenolowe, kwasy tłuszczowe (omega 3),pochodne białka- prebiotyki. Mają one prozdrowotne właściwości , zmniejszają zachorowalność na choroby cywilizacyjne, utrzymują w dobrej  kondycji nasz organizm.

Spożywając wszelkie suplementy diety trzeba pamiętać o działaniu niepożądanym wynikającym z przedawkowania, możliwej interreakcje   z innymi lekami, a także przeciw wskazaniach w różnych chorobach. W związku z rosnącą konsumpcją suplementów diety, firmy farmaceutyczne prześcigają się w produkcji  ich na coraz to inne dolegliwości adresowane do różnych grup konsumentów. Produkcją własnych markowych suplementów diety zajęły się również średnie oraz większe sieci aptek i sprzedają je w bardzo  konkurencyjnych cenach. Warto też wiedzieć, że zgodnie z prawem farmaceutycznym leki oraz suplementy diety nie mogą być przechowywane i eksponowane w tym samym miejscu oraz nie mogą leżeć obok siebie.

Mgr Marta Guzanek, 2015
Farmaceuta

Zgaga – choroba refluksowa przełyku

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie polegające na cofaniu się i zarzucaniu kwaśnej treści żołądkowej do przełyku z powodu niesprawności zwieracza danego przełyku. Objawy to zgaga, puste odbijanie, pieczenie i bóle w klatce piersiowej.  Często wrażenie cofania się pokarmu może być związane z obecnością przepukliny wślizgowej, roztworu przełykowego lub mogą imitować objawy kardiologiczne oraz laryngologiczne jeśli pojawią się też chrypka i bóle gardła.

Objawy zgagi nasilają się w ułożeniu na wznak, po obfitym, tłustym posiłku przy pochylaniu się i podczas parcia. Choroba refluksowa przełyku to schorzenie przewlekłe, przebiegające z okresu zaostrzeń i remisji. Trwa od 2 do 3 godzin po jedzeniu, często występuje budzący ból w nocy, który nie promieniuje do ramion. Zawsze jest związek bólu z posiłkiem, a po włączonym leczeniu inhibitora pompy protonowej jest poprawa. Stosuje się takie leki jak: Omeparol 2 x 20 mg oraz Pontoprazol (przez 14 dni), które zmniejszają kwasowość soku żołądka.

Z badań jakie się wykonuje:

  1. RTG przełyku z kontrastem
  2. Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego
  3. Badanie pHmetryczne
  4. Test omeprozelowy

Chorobie zapobiegamy modyfikując styl życia:

  1. Zmniejszamy masy ciała u chorych z nadwagą
  2. Nie leżymy po posiłku przez 2-3 godziny
  3. Zaprzestanie palenia tytoni
  4. Unikamy kawy, alkoholu, kwaśnych (cytrusów) i tłustych pokarmów, ostrych przypraw
  5. Wezgłowie łóżka unosimy wyżej

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie wieloczynnikowe wśród jej głównych przyczyn wymienia się zaburzenia czynności danego zwieracza przełyku, zaburzenia opróżniania żołądka, nadmierną wrażliwość przełyku, otyłość. Schorzenie to, nieleczone może doprowadzić do powikłań jak zwężenie przełyku, krwawieniu z przewodu pokarmowego czy raka przełyku. Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatu proponuje się wykonanie zabiegu operacyjnego – laparoskopowo fundoplikację mef. Nessena.

Lek. med, Janina Filip 2015
Internista